Podkarpacie to region, w którym tradycje winiarskie sięgają XI wieku. Początkowo uprawą zajmowali się głównie zakonnicy (benedyktyni, cystersi) ze względu na wewnętrzne zapotrzebowanie na wino mszalne. Z czasem pasję do tworzenia win odkrywało coraz więcej mieszkańców tego regionu. Aż do XII wieku najważniejszym ośrodkiem winiarstwa był Przemyśl, nie tylko ze względu na swój charakter ośrodka kulturalno-społecznego i siedziby możnowładców z Grodów Czerwieńskich, którzy sprowadzali wina i winorośle, ale tez pewnie z uwagi na fakt, że w okolicach występują najlepsze gleby do upraw – czarnoziemy wytworzone z lessów.

Wiek XVII przyniósł załamanie podkarpackiego winiarstwa. Spowodowało je szereg czynników: zwiększenie importu tańszego wina z Węgier, potop szwedzki i zbrojne najazdy węgierskie. Podkarpacie straciło wtedy jedną trzecią mieszkańców i na ponad 300 lat straciło też winiarstwo. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1984 roku, kiedy pewien pasjonat tematu – Roman Myśliwiec rozpoczął, a właściwie przywrócił w Jaśle hodowlę winorośli.

Podkarpackie wino

Obecnie aż 150, czyli 23% wszystkich winnic w Polsce znajduje się na Podkarpaciu. Okres wegetacyjny w regionie wynosi 160-172 dni, więc nie można uprawiać tu odmian późno dojrzewających, dodatkowo kapryśne i zwykle mroźne zimy lub deszczowa jesień sprawiają, że odpadają także odmiany niewytrzymujące niższych temperatur czy mało odporne na grzyby i choroby. Trudno zatem hodować tu vitis viniferę, choć nie jest to niemożliwe (w okolicach Przeworska uprawiane są Pinot Noir czy Zweigelt, Chardonnay i in.) ale już hybrydy sprawdzają się w takich warunkach doskonale. Najbardziej popularne odmiany białe to: Seyval Blanc, Bianca, Aurora, Jutrzenka (jedyna odmiana polska stworzona przez Romana Myśliwca), Johanniter, Hibernal, Solaris, Muskat Odeski; natomiast czerwone to głównie: Rondo, Regent, Marechal Foch, Leon Millot, Frontenac, Cabernet Dorsa i Cabernet Cortis. Polskie wina są typowe dla klimatu kraju i określane są jako wina północne.

Wśród podkarpackich win można znaleźć zarówno kupaże (cuvee) jak i produkty jednoodmianowe. Niektórzy wytwórcy produkują także wina likierowe, wzmacniane (Golesz, Przeworskie Winnice), a mówi się także coraz głośniej o próbach tworzenia win musujących metodą szampańską (Dwie Granice). Głównym wyróżnikiem win z Podkarpacia jest ich świeży smak (spowodowany wyższym niż w południowych winach poziomem kwasu jabłkowego) i intensywny aromat. Wyczuwalne są w nich nuty owoców ( jabłka, agrest, porzeczki, grejpfruty) i roślin (rabarbar, pokrzywa, skoszona trawa, mięta).

Karpacki Szlak Wina

W ślad za rozwojem winiarstwa na całym świecicie rozwija się także enoturystyka, czyli podróżowanie, w którym główną rolę gra wino. Z inicjatywy Stowarzyszenia Pro Carpathia z Rzeszowa zawiązano Karpacki Szlak Wina, skupiający 20 winnic z Podkarpacia i Słowacji i mający na celu promocje Podkarpacia jako regionu winiarskiego i promowania tej jakże przyjemnej formy spędzania czasu jaką jest enoturystyka. Wszystkie winnice organizują u siebie spotkania degustacyjne, połączone ze zwiedzaniem winnic i możliwością zakupu win. Niektóre oferują także agroturystykę. Objazd winnic tego szlaku jest bardzo dobrym pomysłem na zbliżającą się majówkę. Gwarantuję, że krajobrazy, wiosenna aura, poznanie pasjonatów i twórców win, a wreszcie spędzenie czasu w relaksującym otoczeniu zapewni dużo lepszy wypoczynek niż konieczność stania w kolejkach na szlakach górskich czy do zobaczenia atrakcji danego miejsca, czekania na stolik w restauracji czy gorączkowego biegania od atrakcji do atrakcji, po to by zobaczyć wszystkie must-see w danym miejscu. Należy pamiętać o jednym – weźcie ze sobą skrzynkę lub pojemnik na wina, gdyż na pewno nie wyjedziecie z winnic z pustymi rękoma.

Przeworskie Winnice

Winnica założona  w 2008 roku, choć pierwsze nasadzenia były już w roku 2002. W chwili obecnej właściciele – państwo Rosół uprawiają 16 odmian winnych i 40 deserowych na 2,20 ha. Mała ciekawostka: Przeworskie Winnice są pierwszym w Polsce producentem wina mszalnego zaprzysiężonym przez Kurię Metropolitarną w Przemyślu. Jeśli zastanawiacie czym wino mszalne różni się od tego spożywanego przez zwykłych śmiertelników to odpowiedź jest na wyciagnięcie ręki, to wina bez konserwantów, barwników i cukru, a więc można powiedzieć, że organiczne. Nazwy win to imiona członków rodziny pana Dariusza i podobno oddają charakter poszczególnych osób. Wina białe noszą imiona żeńskie, a czerwone męskie. Jeśli chcecie spróbować wina mszalnego, pytajcie o Zofię, Agnieszkę i Paulinę. | przeworskiewinnice.pl

Winnica Alabaster

Winnica założona w 2010 roku w Łopuszce Wielkiej, gdzie na początku XX wieku odkryto największe na świecie złoża alabastru. Po 50 latach zaprzestano wydobycia, ale dzięki swojej historii winnica zyskała nazwę, a wina produkowane przez właścicieli – Zuzannę i Wojciecha Jurkiewicz noszą nazwy różnych kamieni szlachetnych i minerałów (cytryn, rubin, jantar). Winorośl uprawiana jest na 0,9 ha, w większości to wina jednoodmianowe, świeże i w charakterze (a jakże!) wyczuwalnie mineralne; starzone w węgierskich dębowych beczkach. | FB/winnicaalabaster

Winnica Rodziny Steckich

Winnica założona w 2001 roku. Jest to najbardziej na wschód wysunięta polska winnica. Obecnie Państwo Steccy maja dwie winnice: pierwszą, niewielką – 160 krzewów w zabytkowym centrum Jarosławia i drugą półhektarową w Węgierce. Warto tutaj zaznaczyć, że jest to jedna z niewielu winnic miejskich w Polsce. Nazwy win jak Honestus, Magnus, Otinum to łacińskie przymiotniki określające skojarzenia po pierwszej degustacji trunków. Swoja wiedzę latynistyczną można więc skonfrontować podczas degustacji, a te odbywają się w przetwórni/sklepiku w centrum miasta. | winnice-steckich.pl

Winnica Vannelus

Winnica państwa Barbary i Mariusza Czajka. Nazwa Vanellus to łacińska wersja nazwiska właścicieli. Winorośl uprawiana jest na powierzchni 1 ha, a pierwsze wino właściciele zrobili w 2009 roku. Wina produkowane przez państwa Czajka noszą łacińskie nazwy przywodzące na myśl skojarzenia  z obserwacji promienia światła w lampce. Są to: Nocis (noc), Mane ( poranek), Meridium (południe); Vesperum (wieczór) i Ortus  (świt). W większości są to wina białe. W ofercie jest także wino różowe – Rose wytwarzane z odmiany Regent. Ciekawostka nr 1: pan Mariusz stworzył w 2015 roku białe, wytrawne wino z odmiany Regent (blanc de noir). Ciekawostka nr 2: białe, wytrawne wino Mane z odmiany Muskat Odeski można degustować w Atelier Amaro. | winnicavanellus.pl

Winnica Golesz

Winnica legenda, założona w 1984 w Jaśle przez Romana Myśliwca, jest najdłużej działającą polską winnicą. Winorośl uprawiana jest na powierzchni 2,5 ha, a oprócz winnicy jest tu także gospodarstwo szkółkarskie. Wina sprzedawane są jednak dopiero od 2015 roku. Z uwagi na mnogość uprawnianych odmian w winnicy Golesz powstają tylko kupaże (Cuvee Golesz). Na uwagę zasługują także wina likierowe (wzmacniane).  Aktualnie winnicę prowadzą córka polskiego Dionizosa – pani Justyna Dziedzic i syn Bartłomiej Myśliwiec. | winnica.golesz.pl

Winnica Dwie Granice

Pierwsza winnica została założona w 2004 roku w Przysiekach, koło Jasła. Po 10 latach właściciele – Lidia i Marek Nowińscy stworzyli drugą – w Bączalu Górnym. Nazwa winnicy wynika z położenia pierwszej z nich na granicy dwóch wsi – Przysiek i Trzcinicy. Łącznie w obu winnicach uprawianych jest 15 odmian winorośli, na ok 2 ha. Państwo Nowińscy jako nieliczni produkują wina lodowe, a w planach jest także produkcja win musujących. Nazwy win czerwonych zawsze kończą się na –ium (Rondium, Regium), a o białe trzeba koniecznie zapytać właścicieli lub sommeliera winnicy podczas degustacji.
Ciekawostka: z uwagi na to, że właściciele przez pewien czas mieszkali na Węgrzech degustacje mogą się odbywać także w języku węgierskim(!), a najstarsze wino państwa Nowińskich ma 9 lat i starzone jest, co oczywiste, w węgierskich beczkach. W niedługim czasie zostanie uruchomiona agroturystyka. | winnicadwiegranice.pl

Winnica Wiarus

Winnica założona przez Tadeusza Kruczka, o powierzchni 56 arów na nietypowej działce (45 metrów szerokości i 850 m długości) w Jedliczach. Historia tworzenia wina u pana Tadeusza rozpoczęła się jeszcze w latach 80-tych. Nazwy win odzwierciedlają skojarzenia związane z rodzajami szczepów składających się na dane wino ( np. Dzikie Pola to Muskat Odeski i Praiare Star, Gwiazda Poranna to Jutrzenka, Dym to Marechal Foch o aromacie wędzonych śliwek ) lub sytuacje albo ludzi i odzwierciedlają ich charakter (picie Zadymy może spowodować różne niecodzienne sytuacje, a Słodka Anielka to wino nazwane na cześć wnuczki winiarza).

Winnica Mazurak

Założona w 2008 roku przez państwa Dorotę i Krzysztofa Mazuraków. Rozciąga się na południowym stoku w miejscowości Błażowa, ma powierzchnię 0,5 ha na której uprawnianych jest 16 odmian hybrydowych. Dodatkowego uroku i cudownych wrażeń sensorycznych dodaje fakt, że otoczona jest największym w regionie polem lawendy. Nazwy win powstają na zasadzie skojarzeń lub słów stanowiących połączenia w jedno nazw odmian składających się na dane wino, tak np.: Solamus, Cabertis, Aura. To kolejna podkarpacka winnica gdzie zwiedzanie i degustacje mogą odbywać się w nieoczywistym języku – po rumuńsku. Inspiracją dla zajęcia się winiarstwem był bowiem dla państwa Mazurak pobyt w Rumunii. Związki z tym krajem pozostają nadal silne, a winiarze rozwijają je także na polu kulinarnym.

Winnica Zamkowa

Winnica została założona w 2011 roku przez państwa Beatę i Marka Stodółka. Nazwa pochodzi od znajdującego się w niewielkiej odległości od Zamku Kamieniec w Odrzykoniu, którego historia była inspiracją dla napisania Zemsty przez Aleksandra Fredrę. Na ok 1 ha uprawnianych jest 9 odmian winorośli. Wina starzone są w beczkach francuskich i węgierskich i certyfikowane odmianowo i rocznikowo, co odzwierciedlone jest w nazwach: np. Bianca, Regent, Seyval Blanc. Warto wspomnieć o słodkim Hibernalu z Zamkowej, który swój intensywny owocowy aromat, w typie Rieslinga i dość wysoki poziom alkoholu – 16,8% zawdzięcza suszeniu winogron (rodzynkowaniu) i trwającej do poł roku fermentacji. | winnicazamkowa.pl

Barko Vinum

Jedyna słowacka winnica na Karpackim Szlaku Wina. Założona w 1995 roku w Brekovie (Barko to po łacinie właśnie Brekov) jest najbardziej na północ wysunięta winnicą i posiada najstarsza piwnicę we wschodniej Słowacji.  Z uwagi na korzystniejsze uwarunkowana klimatyczne możliwa jest tu uprawa winorośli właściwej. Słowacja to kraj, który ma nieprzerwaną i liczącą już ok 2 tysiące lat tradycję winiarstwa. Słowacy chwalą się, że Jan II Sobieski po wiktorii wiedeńskiej zatrzymał się właśnie na zamku w Brekovie by świętować zwycięstwo tutejszym winem. Samemu także można poczuć się jak król i spróbować tamtejszego wina w ruinach brekovskiego zamku, gdyż właściciel Barko Vinum pan Peter Mihal’ko organizuje tam degustacje swoich win. I tutaj znowu niespodzianka, wszystkie wina pana Mihal’ko to wina mszalne, a więc produkowane w sposób naturalny i ekologiczny. | mihalko.sk

Salon win karpackich

W Komborni w posiadłości dworskiej z XVIII wieku funkcjonują dwa hotele, centrum konferencyjne, restauracja Magnolia wyróżniana przez Gault&Millau i Salon Win Karapackich – inicjatywa aktualnych właścicieli Dworu Państwa Skotnicznych mająca na celu promocję win z regionu Karpat. W Salonie można umówić się na degustację komentowaną z przewodnikiem w formule czasowej (przez 60 lub 90 minut) i spróbować wielu z ponad 120 win ze Słowacji, Czech, Rumunii, Węgier i Polski. Do Salonu trafiają tylko wina uznane w swoim regionie lub kraju pochodzenia. Dzięki temu goście mogą poznać wina reprezentatywne dla danego regionu.

Państwo Skotniczni realizują także drugi projekt winiarski z mistrzem czekolady z pobliskiej Korczyny – Mirosławem Pelczarem. Dokonano winepairingu z czekoladą i powstała seria Choco – Wine, czyli seria czekolad o smaku popularnych szczepów win lub w popularnych stylach.

Wizyte w winnicach odbyłyśmy na zaproszenie Stowarzyszenia Pro Carpathia z Rzeszowa, w ramach programu „Karpacki Szlak Wina” finansowanego z Programu Interreg V-A Polska-Słowacja